چگونه یک معلم ریاضی موفق شویم؟

 در این مقاله اول به این می‌پردازیم که چگونه معلم ریاضی شویم؟ و سپس برای موفق شدن در شغل معلمی ریاضی صحبت می کنیم، یک معلم ریاضی خوب و با تجربه خصوصا معلمی که با دانش‌آموزان در مدت زمان طولانی سرو کار دارد باید در کنار قدرت و دانش تدریس، روانشناسی دانش‌آموزان را بداند و در حین تدریس برای بالابردن جذابیت درس ریاضی و یادگیری بهتر بچه‌ها از علم روانشناسی کمک بگیرد. 

در این مقاله به یک سری ویژگی‌های یک معلم ریاضی برجسته، قوی و موفق اشاره می‌کنیم.

در فضای آموزش، از ایجاد یک فضای یادگیری حمایتی و مشارکتی گرفته تا استفاده از آموخته‌های خود در آموزش، چند استراتژی کلیدی برای تبدیل شدن به یک معلم ریاضی موفق وجود دارد. 

البته بسیاری از این مهارت‌ها در مسیر تبدیل شدن به معلم ریاضی آموخته می‌شوند و نیاز به زمان دارند، تدریس ریاضی شغلی پایدار است که انتظار می‌رود در سال‌های آینده رشد خوبی را تجربه کند.

معلمان ریاضی معمولاً با اخذ مدرک کارشناسی در ریاضیات یا آمار، سپس گرفتن مجوز تدریس از دانشگاهی که در آن فارغ التحصیل کرده‌اند شروع می‌کنند. 

به عنوان یک معلم جدید، در حین کار چیزهای زیادی یاد خواهید گرفت، اگرچه هنوز فرصت‌های زیادی برای تمرین ویژگی‌های یک معلم ریاضی خوب خواهید داشت. 

مربیان و معلمان، مسئول برنامه ریزی و ارائه آموزش، ارزیابی و کنترل پیشرفت دانش‌آموزان هستند. بسیاری از سیستم‌های مدرسه یا آموزشگاه‌ها برنامه‌های خوبی برای معلمان جدید دارند، بنابراین بد نیست که در اوایل کار خود از پشتیبانی یک یا دو معلم با تجربه برخوردار شوید.

هر معلم ریاضی، درک وسیعی از علم ریاضیات دارد که تحت یک فرآیند آموزشی کامل در یک کالج یا دانشگاه شناخته شده آموزش دیده است، جایی که دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای آموزش موثر به دانش‌آموزان آینده‌ی خود را به دست می‌آورد. چگونه دبیر ریاضی شویم؟ اول قطعا تحصیلات مرتبط لازم است.

این  آموزش شامل دروس هندسه، آمار، جبر، حساب و ... است. دانشی که از این مؤسسات به دست می‌آورد به وی اعتماد به نفس می‌دهد تا همه مفاهیم ریاضی را به وضوح برای دانش‌آموزان خود توضیح دهد و معادلات را به راحتی حل کند. 

معلمان ریاضی مسلط و با تبحر به پاسخ‌های پشت کتابچه‌ی راهنمای معلم و یا حل المسائل‌ها مراجعه نمی‌کنند. آنها تمام پاسخ‌ها را خوب می‌دانند و می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا مسئله‌ها و تمرین‌ها را فورا حل کنند. مثلا یک معلم خصوصی ریاضی ابتدایی در تدریس خصوصی آنلاین هم باید با ابزارهای خوب و مسئله‌های رنگی، دستش پر باشد تا شاگرد را داخل بازی به یادگیری وادار کند.

یک معلم ریاضی خوب خودش به اندازه کافی بر مطالب ارائه شده در جلسات تسلط دارد و هر سوالی که شاگردان در کلاس‌ خصوصی یا مدرسه بپرسند، می‌تواند پاسخ دهد.

یک ویژگی مهم در یک معلم ریاضی خوب، توانایی کمک به دانش‌آموزان برای ایجاد ارتباط با موضوع است. معلمان باید مطمئن شوند که دانش‌آموزان به‌جای حفظ کردن معادلات، مفاهیم را درک می‌کنند. 

بنابراین باید به آن‌ها آموزش دهند که صورت مسئله ریاضی را ابتدا پیش از حل به زبان ساده برای خود بیان کنند. تبدیل مساله به قدم‌های کوچک تر بسیار حائز اهمیت است.

معلم ریاضی خوب دانش‌آموزان را مجبور به یادگیری مباحث نمی‌کند و سعی ندارد با اجبار و روش‌های قدیمی که خود در مدرسه آموخته کلاس خود را برگزار کند، همچنین تصور نمی‌کند که همه‌چیز را می‌داند در عوض، خودش مانند یک همراه و راهنما عمل می‌کند و به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا پیشنهادات و روش‌های خود را برای حل مسائل ارائه دهند و مساله‌های ریاضی را با روش‌های متفاوت و مختلف اما درست حل کنند. 

وی فضایی را برای بحث‌های دسته جمعی فراهم می‌کند تا همه افراد کلاس به یک نتیجه کلی ودرست برسند. در صورتی که دانش‌آموزی نتواند سوالی را حل کند به او اجازه انصراف از حل آن سوال را نمی‌دهند. بلکه برای چنین دانش‌آموزانی وقت بیشتری می‌گذارد و بیشتر کار می‌کند و به آن‌ها انگیزه می‌دهد که تشخیص دهند کجا اشتباه کرده‌اند و تا زمانی که پاسخ درست را پیدا کنند، به کار و تمرین روی سوال ادامه می‌دهند. 

همچنین در صورت لزوم راهنمایی و پشتیبانی بیش تر را حتی در ساعات غیرکاری و یا از طریق فضای مجازی ارائه می‌دهد.

معلمان باسواد و خوب ریاضی می‌دانند که دانش‌آموزان علایق متفاوتی دارند. بنابراین آن‌ها مسائل و امتحانات مختلف و طبقه‌بندی شده  و انعطاف پذیری ارائه می‌کنند که با منبع انگیزه دانش‌آموزان سازگار باشد. 

به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است به دانشجویانی که می خواهند در آینده حسابدار شوند، با دادن مسائل ریاضی مرتبط با جاه طلبی‌هایشان، ایجاد انگیزه کنند. همین امر در مورد کسانی که می‌خواهند مهندس، دانشمند، پزشک و هر حرفه مرتبط دیگری شوند صدق می‌کند. 

آن‌ها همچنین به‌طور منظم با دانش‌آموزان خود صحبت می‌کنند تا به آن‌ها کمک کنند مهارت های مناسب حل مسئله را که در حرفه‌هایی که می‌خواهند وارد شوند، به دست آورند. با این کار مانع از بین رفتن علاقه و رها شدن دانش‌آموزان از درس ریاضی می‌شوند.

به عنوان مثال معلم خصوصی ریاضی ششم ابتدایی باید نیم نگاهی هم به آزمون ورود به مدرسه داشته باشد.

معلمان ریاضی می‌دانند که مانند هر فرد دیگری کامل نیستند. به همین دلیل است که آن‌ها به‌طور مداوم مطالب جدید را مطالعه می‌کنند تا دانش خود را به روز کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند در دوره‌های تکمیلی در حوزه تخصصی خود ثبت نام کنند تا دانش خود را ارتقا دهند. 

این پیشرفت ممکن است شامل حذف روش‌های قدیمی و اصطلاحات ریاضی و یادگیری موارد جدید باشد. هنگامی‌که یک معلم ریاضی در مورد یک مفهوم جدید ریاضی مطلبی را یاد می‌گیرد، در واقع با این کار به همه دانش‌آموزان خود اجازه می‌دهد تا در مورد آن مطلب جدید بدانند، که این خود منجر به یادگیری موثر و نمرات بهتر می‌شود.

همچنین یک دبیر ریاضی خوب و موفق با امادگی کامل در کلاس حاضر می‌شود. حتی اگر سال‌ها سابقه تدریس دارد باز هم بهتر است قبل از حضور در کلاس مرور مختصری روی مطالب داشته باشد و یا شاید مثال‌های بهتری را به جزوه خودش اضافه نماید. 

معلمان ریاضی نه تنها بر محتوایی که تدریس می‌شود، بلکه بر دانش‌آموزان کلاس نیز تمرکز می‌کنند. 

آن‌ها نسبت به دانش‌آموزان خود رفتاری دلسوزانه دارند و همیشه آماده حمایت از کسانی هستند که در یادگیری ضعیف‌تر از بقیه هستند. این ضعف می‌تواند به دلیل مشکلات خانوادگی، مسائل عاطفی، مشکلات یادگیری یا بیماری باشد. 

آن‌ها می‌توانند تشخیص دهند که دانش‌آموز روز بدی را سپری کرده و آماده یاگیری نیست و یا جهت افزایش علاقه‌مندی به درس ریاضی نیاز به تشویق دارد. آن‌ها همچنین می‌دانند که گاهی اوقات مشکلات پیش بینی نشده می‌تواند دانش‌آموزان را از انجام به موقع تکالیف خود منحرف کند. 

در چنین مواردی، یک معلم ریاضی حرفه‌ای در صورت لزوم فرصت‌های دومی را ارائه می‌کند و برای کمک به چنین دانش‌آموزانی وقت بیشتری می‌گذارد تا به بقیه برسند. 

در کنار همه اینها یک معلم ریاضی خوب باید به اندازه‌کافی سخت گیر باشد تا در یک فضای جدی و دوستانه شاهد پیشرفت شاگردان خود باشد.

معلمان ریاضی خوب به دانش‌آموزان خود نشان می‌دهند که چرا مطالبی که آن‌ها یاد می‌گیرند اهمیت دارد و چگونه می‌تواند در موقعیت‌های واقعی مفید باشد. مثلا بارها پیش آمده که شاگردان در کلاس به ظاهر خسته کننده درس آمار می‌پرسند که نمونه‌گیری آماری به چه دردی می‌خورد؟

استاد با تجربه آمار اینگونه توضیح می‌دهد:

 فرض کنید می‌خواهیم بار تن ماهی یک برند کارخانه را خریداری کنیم برای اطمینان از سلامت وکیفیت محصول اگر قرار باشد درب تمام تن ماهی‌ها را بازکنیم حتی اگر بما ثابت هم بشود که تمام آن‌ها درجه یک بوده‌اند دیگر فایده‌ای ندارد چون دیگر قابل استفاده نیستند، پس برای اینکار از روش نمونه‌گیری استفاده می‌شود و در مقیاسی خیلی کوچکتر و البته با روشی صحیح تعدادی قوطی کنسرو تن ماهی انتخاب می‌شود و به عنوان نمونه در اختیار کنترل گر قرار می‌گیرد و فقط درب آن‌ها را باز کرده و کیفیت محصول را آزمایش می‌کنند و جواب این تست را به‌کل محصول آن کارخانه تعمیم می‌دهند. 

 همچنین معلمان ریاضی موفق گاهی از فرصت‌ها استفاده می‌کنند تا دانش‌آموزان را از کلاس درس خارج کنند و یادگیری خود را در زمان واقعی به دنیای واقعی متصل کنند. برای مثال به مطلب زیر توجه کنید.

در یک کلاس آموزش ریاضی ششم دبستان دانش‌آموزان با درصدها و جمع کردن اعشار مشکل دارند.

معلم سعی کرده است این مفهوم را به طرق مختلف توضیح دهد، مانند الگوبرداری از آن و استفاده از ابزار در کلاس برای نشان دادن بصری آن، با موفقیت محدود. گام بعدی در توضیح این ایده‌های پیچیده، مرتبط ساختن مفهوم با دنیای واقعی است، بنابراین معلم یک سفر میدانی به یک رستوران محلی برنامه‌ریزی می‌کند. 

دانش‌آموزان از یک وعده غذایی با هم لذت می‌برند و سپس یادگیری اتفاق می افتد. وقتی صورت حساب‌ها می‌رسد، معلم نحوه محاسبه سهم هر دانش‌آموز و مالیات هر سهم را بر‌حسب درصد توضیح می‌دهد و سپس دانش‌آموزان محاسبه صورت حساب خود را تمرین می‌کنند و کل صورت حساب‌های خود را جمع می‌کنند.

توانایی کاربردی کردن ریاضیات در زندگی دانش‌آموزان تنها یکی از ویژگی‌های یک معلم ریاضی خوب است.

معلمان باید بتوانند با مدیریت و جدیت کافی در کنار شوخی و خنده انرژی کلاس را بر یادگیری متمرکز کنند. یک ویژگی مهم و ارزشمند در یک معلم ریاضی خوب، مدیریت فعال است. مدیریتی که به دانش‌آموزان امکان دسترسی به مثال‌های عینی و همکاری با یکدیگر را بدهد و همچنین بتواند به کم کردن مشکلات ناشی از عدم یادگیری و عدم علاقه‌ی بچه‌ها کمک کند.

یکی دیگر از کلیدهای مدیریت کلاس درس حفظ مشارکت دانش‌آموزان است. به این معنی که در بعضی مواقع اجازه دهد خود دانش‌آموزان تمرینات را سرکلاس حل کند.

معلمان باید تلاش کنند تا درس ریاضی را با تنوع و عنوان کردن مثال‌های جالب و گاها خنده‌دار و کاربردی تدریس کنند وگاها با دادن استراحت‌های کوتاه و بجا، تعریف کردن لطیفه و خاطرات بامزه کلاس را از حالت خشکی خارج کند تا دانش‌آموزان را علاقه‌مند نگه‌دارند تا کمتر دچار رخوت و خستگی شوند و و هم تمرکزشان افزایش یابد.

معلم ریاضی خوب و موفق روی موفقیت دانش‌آموزان خود سرمایه‌گذاری می‌کند و برای اطمینان از اینکه آیا هر یک از مطالب را خوب می‌فهمند، تلاش بیشتری می‌کنند و حتی زمان بیشتری به نسبت وقت تعیین شده در کلاس تدریس می‌کند.

وی پیشرفت نمره ریاضی هر دانش‌آموز را با گذشته‌ی خود آن دانش‌آموز می‌‌‌سنجد، مقایسه نمی‌کند و برای پیشرفت‌های بعدی وی هدف گذاری می‌کند. ناگفته نماند که پیشرفت هر شاگرد یک هدف گذاری برای خود معلم محسوب می‌شود.

 یک معلم ریاضی با تجربه ممکن است روش‌های تدریس خود را طوری تنظیم کند که منعکس کننده سبک‌های یادگیری تک تک دانش‌آموزان کلاس باشد. معلمان موفق مشکلات را پیش‌بینی می‌کنند و بر اساس آن برنامه ریزی می‌کنند.

یک معلم ریاضی موفق وحرفه‌ای برای وقت خود و شاگردان خود ارزش و احترام قائل است و بطور منظم و پیوسته سر کلاس‌های درس خود حاضر می‌شود متقابلا از شاگردان خود این نظم را خواهان است. 

همچنین در کوتاهترین زمان ممکن بیشترین مطالب درسی و آموزشی را ارائه می‌دهد. یعنی از زمان کلاس به بهترین صورت استفاده می‌کند.

یک معلم خوب ریاضی باید به اندازه کافی تکلیف برای شاگردان خود ارائه کند تا در ساعات غیر کلاسی مطالب ارائه شده به فراموشی سپرده نشوند. هم چنین مطالب برای شاگردان به واسطه حل تمرین تثبیت شده و آن‌ها را به تسلط برساند. بازدید از تکالیف در هر جلسه جدیت این موضوع را به شاگردان اثبات می‌کند.

حتما و همیشه از وضعیت و روند پیشرفت درس دانش‌آموز به والدین گزارش داده و از آن‌ها نیز بخواهد بر مراحل حل تمرین و تکالیف فرزند خود نظارت داشته باشند. 

دقت کنید این قسمت ارتباطی به تحصیلات والدین ندارد. رستگار رحمانی تنها رتبه 2 کنکور تجربی سال 88  از بهبهان دارای پدر و مادری بسیار پیگیر و بی سواد بود.

سارا تراب رتبه 2 کنکور انسانی سال 89 از بهبهان نیز مادری بسیار پیگیر و همراه داشت که خانه‌دار بود. 

یک معلم خصوصی ریاضی تجربی که باهوش و قوی است قدرت بیان خوبی دارد و مطالب را با زبانی ساده و بدون پیچیدگی برای شاگردانش توضیح دهد. باید بتواند خود را بجای شاگردانش بگذارد و ببیند که چگونه و با چه روشی توضیح دهد تا آن‌ها بهتر متوجه می‌شوند.

نباید از اول تا آخر کلاس با یک تن یکنواخت حرف بزند چون باعث ایجاد حالت خواب آلودگی وکسالت در دانش‌آموزان می‌شود. باید در بعضی از قسمت‌های درس تن صدا را بالاتر آورد و روی مطالبی تاکید کند. اگر یکی از دانش‌آموزان در کلاس چرت میزند وخسته بنظر می‌رسد با آوردن پای تخته و پرسش وی را ازین حالت خارج کند.

برای از بین رفتن یکنواختی تدریس و ایجاد جذابیت بیشتر و همچنین یادگیری بیشتر بهتر است قسمتی از تدریس با استفاده از پاورپوینت و فیلم آموزشی و... تدریس شود. 

بهتر است قبل از امتحان حتما تعدادی نمونه سوالات امتحانی را برای دانش‌آموزان خود حل کنید. 

این نمونه سوالات می‌تواند مربوط به امتحانات میان‌دوره‌ای یا پایان ترم مدارس مختلف از شهرهای مختلف کشور باشد که باعث می‌شود شاگردان با سلیقه‌های اساتید مختلف کشور آشنا شوند و با حل آن‌ها تسلط و اعتماد به نفسشان افزایش پیدا کند.

تدریس ریاضی یک شغل معنادار است که می‌تواند تفاوت بزرگی در زندگی تحصیلی و حرفه‌ای دانش‌آموزان ایجاد کند. اگر شما به عنوان معلم با نشاط و انگیزه سر کلاس‌های درس خود حاضر شوید، در کمال تعجب خواهید دید که این روحیه را به شاگردان خود هم منتقل می‌کنید. 

در این نقش، یک معلم ریاضی باتجربه و آگاه  می‌تواند عشق به اعداد را در نسل بعدی ریاضیدانان، مهندسان و دانشمندان القا کند. واما برای خاطر خودتان به عنوان یک معلم ریاضی کشف کنید که مثلا چگونه لیسانس ریاضیات محض دانشگاه تهران می‌تواند شما را در مسیر موفقیت قرار دهد.